Nếp nương Tú Lệ - Hạt ngọc trời

Xã Tú Lệ, huyện Văn Chấn (Yên Bái) từ lâu đã nổi tiếng với một loại nếp to tròn, căng mẩy, hạt nào ra hạt đấy, trắng trong, dẻo thơm bậc nhất. Nếu ai đã từng thưởng thức những món ăn chế biền từ loại nếp đặc sản này, sẽ nhớ mãi hương vị dẻo thơm đậm đà đầy quyến rũ. 

Đến Tú Lệ ngày mùa, từ rất xa, đã cảm nhận được hương nếp thơm man mác. Thung lũng bao phủ bởi sắc vàng óng ả của lúa chín, thu hút một cách kỳ lạ.

Nếp Tú Lệ món quà trời đất ban tặng

Chuyện kể rằng: Ngày xưa, đã lâu lắm rồi, tổ tiên của người Thái được Tiên ông ban cho một giống thóc quý. Tiên ông dạy rằng, hãy tìm một nơi thích hợp để gieo trồng, sẽ được loại nếp thơm ngon.

Người Thái đã mang giống lúa ấu đi gieo ở khắp các vùng Tay Bắc, nhưng không nơi nào có được kết quả như lời Tiên ông dặn, nơi thóc không nảy mầm, nơi thì lúa còi cọc bông lép...Khi đoàn người đi tới chân đèo Khau Pha (Sừng Trời), dừng chân bên con suối Mường Lùng uống nước, thấy dòng nước mát, ngọt lịm, ngẩng mặt lên thấy lá trong thung tươi tốt.

Già làng của tộc đã quyết định ở lại vỡ ruộng trồng lúa, quả nhiên thóc tiên gieo xuống đã nhanh nảy mầm và tươi tốt lạ thường, khi trổ bông tỏa hương thơm tinh khiết. Khi lúa chín, đem xay được những hạt gạo to tròn, trắng trong, có hương thơm quyến rũ vô cùng. 

Cảm tạ tấm lòng Tiên ông ban cho giống thóc quý, nên vào khoảng tháng 10, mùa lúa chín, người Thái ở Tú Lệ thường tổ chức lễ cúng Cơm Mới.

Xôi nếp Tú Lệ trắng trong, mềm dẻo, vừa béo ngậy, ngọt đậm lại có hương thơm man mác, khiến cả thực khách khó tính nhất cũng phải tấm tác khen ngon.

Ngoài thổi xôi, nếp Tú Lệ dùng làm bánh chưng, bánh dày hay chế biến các món bánh khác cũng vô cùng thơm ngon.