Vì sao con gà hay xuất hiện trong mâm cỗ cúng của người Việt

Tại sao trong hầu hết các mâm cỗ cúng ông bà tổ tiên, giỗ chạp, cưới hỏi...không thể thiếu con gà trống? Con gà là tượng trưng của điều lành, dự báo tương lai, gắn bó với nền nông nghiệp lúa nước từ lâu đời.

Theo phong tục của người Việt, gà đại diện cho tam sinh bao gồm trời, đất, nước. Đầu gà giống đầu rồng, mình giống công và đuôi giống tôm. Ngoài ra, gà theo phiên âm chữ Hán còn được gọi là kê, kê có nghĩa là vàng, chính vì thế trong mâm cúng giao thừa bao giờ cũng có một con gà cầu mong cho năm mới gia đình sung túc khỏe mạnh, tài lộc dồi dào, vàng bạc đầy nhà.

Thần, chiến binh, dũng cảm, nhân hậu, trung tín

Gà là con vật được thuần hóa lâu nhất, lại lành tính, bổ dưỡng, sẵn có, hiền lành, sạch và đẹp làm vật cúng giỗ là lựa chọn hợp lý.

Hơn nữa, gà đáp ứng cho nhiều hoàn cảnh kinh tế khác nhau, nghèo cũng như giàu, nên tính tiện dụng cũng phổ biến hơn.

Với người Việt, con gà gọi mặt trời để tạo nên phạm trù thời gian, con gà mổ thần sét khi nó xuống đánh người (gặp dông bão, người Việt thường bập miệng gọi gà để dọa lại).

Con gà trống gắn với 5 đức tính tốt đẹp: là thần tử vì có mào đỏ và dáng đi quan cách, là chiến binh vì có cựa và khả năng chiến đâu, là dũng vì tính quyết liệt bảo vệ cộng đồng, là nhân hậu vì nhường ăn cho bầy đàn, là trung tín vì gáy báo sáng cho tất cả.

Con gà còn dùng để đoán định tương lai. Đầu năm, tục xem chân gà khá phổ biến ở một số vùng miền.

Qua đó biết điềm lành - điềm dữ ra sao. Ở một số đồng bào dân tộc thiểu số còn có tục đặt gà trống cúng trước bàn thờ, cắt tiết, thả ra xem lúc giãy chết đầu gà sẽ quay về hướng nào để đoán định công việc làm ăn trong năm ấy thất hay phát.

Chọn gà cúng giao thừa

Người Việt từ xưa, mâm cỗ cúng giao thừa thường có một con gà trống luộc bày khéo, miệng ngậm bông hoa hồng đỏ. Gà cúng trong đêm giao thừa phải là gà trống hoa, chưa mọc cựa, không khuyết tật, trống mới le te gáy, chưa đạp mái với ý nghĩa khỏe mạnh, tinh khiết.

Để có một con gà cúng đẹp, cần chọn gà rất kỹ. Con gà trống choai mào phải đỏ tươi nhú cao đều nhau, lông mượt, nhanh nhẹn, da căng vàng, ức đầy, chân nhỏ, gà nặng khoảng 1,5 kg là vừa, gà to quá bày không đẹp, thịt kém ngọt nhiều xương.